40 gonger Jonsvaka

Minnedagen om Den Heilage Johannes Døyparen (Sankt Hans) 24. juni var kyrkjeleg helgedag fram til 1770. Den utvida katolske tidebøna kvelden før helgendagen var kalla Johannes-vaka (Jonsok, Jonsvaka eller på nordmørsk dialekt «Jensuku»).

Tradisjonen med feiring og bålbrenning skriv seg delvis frå den førkristne midtsommarfesten, men vart vidareført og pregar jonsok også i vår tid.

Med sitt nye orgel og med oppblomstrande kulturinteresse tok Åsskard i 1982 opp att St. Hans som kyrkjefest. Det lokale kyrkjekoret stod i spissen for årlege kulturkveldar ved jonsoktider og har vore «flaggskipet» fram slik til no. Koret har samarbeidd med lokale og tilreisande musikarar.

Programma vart etter kvart 2-delte: Først ein bolk med temakåseri, kunst og tidvis scenisk program. Etter ein kaffepause har det vore midnattskonsert med kyrkjemusikk av variert slag og frå ulike tidsepokar.

Innhaldet og ramma om det nattlege kulturtreffet på årets lysaste tid har gjort Jonsvaka i Åsskard til eit særprega og godt besøkt arrangement.

Vi tek med nokre eksempel på program vi har gjennomført i desse 40 åra.

Visst skal våren komme (2001) Lokal folkemusikk har stått sentralt (1982, 1983, 1991, 2005, 2011, 2017). Den gregoriansk Johannes-vesperen i 1983 var ei sjeldan markering av katolsk jonsoktradisjon i nyare tid. Mange jubilantar har vore feira i ord og tonar: Bach, Handel og Schütz (Det Europeiske Musikkåret 1985), Edvard Bræin 100 år (1987), Edvard Grieg 150 år (1993), Petter Dass 350 år (1997), Åsskard kyrkje 125 år (2001), W. Acc. Mozart 250 år (2006).

Kristningsjubileet i 1995 (1000 år etter Moster-messa, 995) inspirerte til sogespelet «Olav - Den Første» (foto øvst på førre sida). Dette vart framført av kor og lokale skuespelarar på utescene i Olastu-hagen (1995, 1996, 1998) og andre stader (Rindal 1995, Sandøy 1996, Surnadal Bygdemuseum 2004). Kyrkjekonserten «Tonar gjennom tusen år» supplerte kristningshistoria. Også klokkar Kristian Aasgaard, organist Leiv Bæverfjord, diktaren H. A. Brorson, Hans N. Hauge, diktaren Paul Gerhardt og komponisten D. Buxtehude har hatt minnemarkeringar.

Mange unge musikktalent har utfalda seg på Jonsvaka: 10 år gamle Anders Larsen hadde sin debut som fiolinist på sommarkonserten i 1988! Ulike kor, ensemble og orkestergrupper har delteke gjennom dei 40 åra. Rundt 300 møtte fram i 2009. Til høgre avduking av minnebautaen over folk som kom bort på sjøen.

Den best besøkte Jonsvaka var det 3-doble arrangementet jonsokkvelden 2009: Først «Brudefærden i Åsskard» da paret Reiten og Fjærli vart vigde i kyrkja etter å ha kome fjordvegen med den nybygde kyrkjebåten «Hjelmkonnå» (som også fekk sin skipsdåp der og da). Etter brurevigsla vart det ved kyrkjetrappa avduka ein minnebauta over 12 personar frå soknet som kom bort på sjøen. Så kaffe på kyrkjebakken før nattskonsert med bl.a. urframføring av Bernt Bøe sitt lille Requiem «Til minne», dedikert dei 12 med namna sine på bautaen. Rundt 300 deltok på denne Jonsvaka.

Konsertane har servert ulik musikk, frå små stykke til større verk, som Schuberts «Deutsche Messe», Vivaldis «Gloria», Haydns «Missa Brevis i F-dur», «Visst skal våren komme» (Tveit/Skeie) og utdrag frå Handels «Messias». Samansett «Salmemesse 1685» (1997), «Mørevesper» av T. Tjervåg (2003), samansett «Evensong» (2004) og «Folketonemesse frå Todalen» Åsskard Kyrkjekor (forsterka) og BareBarokkBandet: Vivaldis Gloria (2012) av B. Bøe (2011, 2021) viser bruk av liturgisk musikk.