Preika frå gudstenesta 9. juni

Signa kvardag!

Den gongen Jesus gjekk mellom folk, visste dei vèl kva det betydde at han blir kalla for Guds lam. Men fenomenet syndebukk er noko som framleis finst i alle grupper: Me treng nokon å leggja skulda på før me frys dei ut. Det er for gale at det skal vera slik, så me må gjerne både sjå det og varsle om det.

Jesus kom med ein kvardag tung av velsignelse. Dette er fint sagt, så lenge me har i mente at denne typen velsignelse er eigna til å lyfta folk opp. Slik vart det forkynt i Øvre Rindal kapell sundag:

Dei første læresveinane, Joh. 1,35-51

Dagen etter stod igjen Johannes der med to av læresveinane sine. Då Jesus kom gåande, såg Johannes på han og sa: «Sjå, Guds lam!»

Dei to læresveinane høyrde kva han sa og følgde etter Jesus. Jesus snudde seg, og då han såg at dei følgde etter, sa han: «Kva leitar de etter?» Dei spurde: «Rabbi», – det tyder «lærar» – «kvar bur du?» «Kom og sjå», svara Jesus. Så gjekk dei med han og såg kvar han budde, og dei vart verande hos han den dagen. Det var omkring den tiande timen.

Andreas, bror til Simon Peter, var ein av dei to som hadde høyrt det Johannes sa, og hadde følgt etter Jesus. Han finn først bror sin, Simon, og seier til han: «Vi har møtt Messias» – Messias tyder «Den salva».

Så tok han Simon med seg til Jesus. Jesus såg fast på han og sa: «Du er Simon, son til Johannes. Du skal heita Kefas» – det er det same som Peter.

Dagen etter ville Jesus dra til Galilea. Han fann då Filip og sa til han: «Følg meg!» Filip var frå Betsaida, same byen som Andreas og Peter var frå.

Filip møtte Natanael og sa til han: «Vi har møtt han som Moses har skrive om i lova, og som profetane har skrive om: Det er Jesus frå Nasaret, son til Josef.» «Kan det koma noko godt frå Nasaret?» spurde Natanael. «Kom og sjå!» svara Filip. Jesus såg Natanael koma gåande mot seg og sa: «Sjå, der er ein ekte israelitt, ein som er utan svik.»

«Kvar kjenner du meg frå?» spurde Natanael. Jesus svara: «Eg såg deg då du var under fikentreet, før Filip ropa på deg.» Då sa Natanael: «Rabbi, du er Guds Son, du er Israels konge.» «Trur du fordi eg sa at eg såg deg under fikentreet?» spurde Jesus. «Du skal få sjå større ting enn det.»

Og han sa: «Sanneleg, sanneleg, eg seier dykk: De skal sjå himmelen opna og Guds englar gå opp og gå ned over Menneskesonen.»

Slik lyder det heilage evangeliet.

Har de høyrt på maken til herleg formulering: Han som gjer kvardagen tung av velsignelse.

Eg fann setningen i siste avsnitt av ei preike skriven av Johannes H. Christensen, og siterer gjerne heile avsnittet, der han konkluderer:

Derved kan me vita om det er Messias som kallar. Om det er Messias me finn – og dermed, at det er han som finn oss: Han som kallar.

Og han som i si herlegheit, full av nåde og sanning, gjev farge til tilværet, fortrøystning for hjartet og gjer kvardagen tung av velsignelse.

Så langt den gode Christensen.

Om han ikkje syner oss noko anna, får me i alle fall eit inblikk i ting som sprikar i alle retningar, - som eit litt for stor bør av staur. Ja, eg har hesja såpass at eg veit korleis det kan gå. Er du for optimistisk så du tek for mange i same børa, blir det fort meirarbeid av det.

Og me som kjenner vår bibelhistorie, veit også vårt om korleis det gjekk. Ein vart utpeikt som Guds lam. Sjå, Guds lam. Seier Johannes, døyparen og slektningen. Meir treng ikkje å seiast før alle skjøner, dei kan jo si bibelhistorie, må vita.

Guds lam er der.

Lammet er alltid eit offerlam som før eller seinare skal førast til slakting. Og sjølvsagt: Dei som slaktar, gjer det til eiga vinning – og ikkje fullt så sjølvsagt: Denne vinninga har uante dimensjonar.

For kven kan vel sjå inn i sin eigen avgrunn? Eller motsett: Kven kan sjå inn i saligheita som blir bydd oss?

Men den gongen betydde slakting av Guds lam det same som det betydde då israelittane slakta påskelammet i Egypt og smørte blodet på dørstolpana slik at dødens engel gjekk forbi huset deira.

Guds lam er den syndebukken som israelittane i tredje mosebok får beskjed om å lesse all synda i folket over, for deretter å drive han ut i ørkenen, ut til undergangen blant djevlar og demonar og desslike dei meinte at heldt til der.

Så når så Jesus, slik me nett har høyrt, blir utpeikt som Guds lam, så er det neimen ikkje særleg til tittel. Messias, Guds salva konge kan han gjerne vera. Men like fullt: Han er Guds lam med ein bestemt og lite lystig lagnad føre seg. Han veit det, og snart skal alle vita at dette er hans – bokstaveleg talt forbanna jobb.

Nokon herskar er han såmenn ikkje. Ikkje herskar, men offer i ordets mest konkrete betydning. Offer og velgjerar. For at andre skal bli berga slik livredde israelarar vart berga bak blodmåla dørstolpar i det gamle Egypt.

Sjølvsagt har folk forska på dette. Og ein av konklusjonane av den slags fekk eg presentert på svært nyttige fagdagar i vår.

Fritt etter minnet vart det sagt at alle kulturar, alle samanslutningar av folk – uvisst kor store desse gruppene er – treng ein syndebukk.

Ein som ikkje passar inn, ein det er enkelt å lesse skuld på med større eller mindre dramatikk, ein det er greit å støyte ut. Tanken er interessant, og den slepp ikkje så lett taket.

Eg er stygt redd det finst mange slike grupper i og utanfor dei beste familiane og venegjengane, grannelaga, grendene og kommunene. Dess fjernare frå oss, dess enklare er det å ikkje registrere kva som skjer. Men ja, me skal vera obs.

Ser me ikkje kva som skjer, kan me heller ikkje gjera noko med det og gjera tilværet litt mindre ubehageleg for desse utfrosne syndebukkane mellom oss.

Inntil nokon spør som Natanael: Kan det koma noko godt frå … var det Rindal han spurte etter? Kan det koma noko godt frå Nasaret?

Er ikkje dette også typisk folk? Om me ikkje sjølve har sagt det, så har me sikkert høyrt einkvan seia det: Hugs at ho er derifrå og han er derifrå. Då er det ikkje anna å vente.

Og me må gjerne merke oss at dess meir «sentralt» folk bur, dess enklare er det å tenkja, eller i verste fall seia, slikt om folk som bur meir perifert.

Som om folk er dummare dess lengre ut på landet dei bur, liksom. Dessverre er ikkje fordommar ny oppfinnelse, - snart er det like gale å vera ifrå Lomunddalen som frå Nasaret.

Dialogen mellom Jesus og Natanael er berre fornøyeleg.

Der har Natanael sagt noko han ikkje skulle sagt og spurt om det kunne koma noko godt ifrå Nasaret, ifrå byen som låg ukristeleg langt unna Jerusalem med alt sitt av politisk og religiøs elite.

Og så blir han møtt med den største respekt av … var det av Guds lam som skal bera hans synder også, eller var det av Messias som skulle bringe himmelen til jorda?

Uansett blir han møtt med den største respekt – av han som ser og veit at i Natanael, der bur det ein ekte israelitt utan svik. Forunderleg for Natanael å bli møtt av dette frå ein som han aldri før har møtt, men også veit at han nett sat under eit fikentre.

Men det fungerer: Natanael ser og innser at her snakkar han med Guds son, Israels konge. Så får det våge seg at han går for å vera sonen til Josef frå Nasaret. Det får våge seg. No har dei møtt kvarandre, desse to. Dei ser kvarandre og skjønar kva kaliber dei har med å gjera:

Dette som opnar himmelen så alle kan sjå Guds englar gå opp og ned over Menneskesonen.

Så er det altså kontakt mellom her nede og der oppe. Gjennom han som er Guds lam som bèr synda og skulda bort frå oss.

Velsignelsen kviler tungt over oss i det me fekk av kvardag. Eller for å avslutte med heile avsnittet:

Derved kan me vita om det er Messias som kallar. Om det er Messias me finn – og dermed, at det er han som finn oss:

Han som kallar. Og han som i si herlegheit, full av nåde og sanning, gjev farge til tilværet, fortrøystning for hjartet og gjer kvardagen tung av velsignelse.